سیمها در سه دسته فاز، نول و ارت قرار دارند. هر کدام از سیمها دارای عملکرد متفاوتی هستند و برای هدف خاصی انتخاب میشوند. پس استفاده درست از سیم و کابل به بهبود عملکرد آنها کمک میکند و از بروز خطرات احتمالی مانند آتشسوزی جلوگیری میشود.
بررسی سیم فاز و نول
برای درک بهتر تفاوت سیم فاز و نول، به معرفی هر کدام میپردازیم. سیم فاز سیمی است که برق یا جریان الکتریسیته را از خود عبور میدهد. به همین دلیل، در سیستم برقکشی بهعنوان خطرناکترین سیم شناخته میشود و دستزدن به آن با خطر برقگرفتگی همراه است. سیم فاز در مدارها برای جابجایی جریان استفاده میشود و به نام سیم حامل جریان شهرت دارد. سیم فاز به رنگ مشکی شناخته میشود، اما ممکن است به رنگها دیگر در بازار وجود داشته باشد. برای مثال، در مدارهای دارای برق دو یا سهفاز، برای پیشگیری از بروز اشتباه از سیمهای دارای رنگ متضاد استفاده میکنند.
سیم نول سیمی است که در کنار سیم فاز به حالت مکمل استفاده میشود و برای این که جریان الکتریسیته بهخوبی انتقال یابد، حضور آن ضروری است. درحالیکه خیلیها تصور میکنند برای جابجایی جریان تنها نیاز است از سیم فاز استفاده شود. یک سیستم الکتریسیته مناسب سیستمی است که مسیری برای بازگشت جریان به مدار وجود داشته باشد. این هدف تنها به کمک سیم نول امکانپذیر است. یکی دیگر از تفاوتهای سیم فاز و نول، رنگ متفاوت آنها است. رنگ سیم نول به رنگ آبی و گاهی اوقات سفید مشخص میشود.
استفاده از فازمتر برای تشخیص سیم نول
فازمتر ابزاری است که تشخیص راحت هر دو سیم را ممکن میسازد. این وسیله بسیار ساده طراحی شده است، اما در مدارهای الکتریسیته کاربرد فراوانی دارد. اگرچه هر دو سیم فاز و نول از روی رنگ آنها تشخیص داده میشود، اما فازمتر اطمینان بیشتری دارد. روی این ابزار چراغ کوچکی قرار گرفته است که در صورت روشنشدن، وجود جریان الکتریسیته را ثابت میکند. اما اگر خاموش باشد، به معنای نداشتن برق در مدار است. با این تعریف، بهراحتی میتوان فاز را از نول تشخیص داد و روشن بودن چراغ فازمتر، به معنای حضور سیم فاز است.
روش تشخیص سیم نول بدون فازمتر
تشخیص فاز و نول بدون فازمتر نیز امکانپذیر است، اما کمی باید دقت کنید. ازآنجاکه جریان همیشه از سوی سیم فاز به سمت سیم نول حرکت میکند، تشخیص بر این مبنا قرار میدهیم. با اتصال دو سیم به دو سر ابزاری همچون موتور الکتریکی، جهت حرکت از سیم فاز به سیم نول است. با درنظرگرفتن جهت چرخش، سیم فاز و نول تشخیص داده میشود.
در مواقعی که فاز و نول قاطی میشود، با زدن هر دو سیم به پریز هر دو آنها دارای برق است. این مشکل از قطع بودن سیم نول یا مسیر آن در مدل رخ میدهد و بهمحض رفع آن، شرایط به حالت اولیه تغییر میکند.
سیم نول
سیم نول نقش کلیدی در مدار دارد و همانند مکمل در مسیر بسته مدار الکتریکی قرار میگیرد. این سیم جریان خروجی از وسایل را به مولد مدار بر میگرداند و دستزدن به آن هیچ خطری به همراه ندارد. زیرا این سیم بدون برق است.
معمولاً سیمهای نول با روکش آبی تولید میشوند. زمانی که سه سیم فاز دارای جریان در زاویه ۱۲۰ درجه کنار یکدیگر قرار دارند، نیرو الکترومغناطیسی آن توسط یکدیگر خنثی میشود. مرکز جریان این اتصال نیز صفر است. پس سیم نول عبوری از مرکز اتصال سه سیم فاز هیچ جریانی ندارد.
تفاوت سیم فاز و نول
مدار الکتریکی به کمک دو رشته سیم فاز و نول اجرا میشود. این دو سیم مکمل یکدیگر هستند؛ طوری که از سیم فاز بهعنوان حامل جریان برق استفاده میکنند و سیم نول مسیر بازگشت جریان الکتریکی را فراهم میسازد.
تفاوت سیم نول و ارت
سیم ارت یا اتصال به زمین یکی دیگر از اتصالات مهم در مدار الکتریکی است. اجرای این سیم به بهبود امنیتمدار کمک میکند و مانع آسیبدیدگی تجهیزات الکتریکی بر اثر نوسانات میشود. اگر به پریزهای برق دقت کرده باشید، متوجه وجود سه سیم درون آن شده اید. در واقع جریان درون ساختمانها به کمک یک مدار سهفاز تأمین میشود و درون هر کدام از سوکتها سه سیم شامل ارت، خنثی و فاز وجود دارد.
هدف اجرایی سیم ارت، ارتقا امنیت است و مانع آسیبدیدگی حاصل از مشکلت الکتریسیته میشود. اما سیم خنثی باخاصیت رسانایی شرایط برگشت جریان برق را ایجاد میکند. سیم ارت و نول جریان ندارد. مدل ارت تنها در صورت قطع یا وصلشدن برق، جریان جزئی در آن شکل میگیرد، اما سیم نول کاملاً بدون جریان است و در صورت ورود جریان به آن، باعث خطر میشود.
سیم ارت ممکن است همراه با سیم نول یا کاملاً جداگانه نصب میشود. اما سیم نول با یک خط خنثی قابلاجرا است. در صورت اتصال سیم ارت به نول، احتمال برقگرفتگی وجود دارد، زیرا با لمس سیم ارت یک مسیر جایگزین برای جریان شکل میگیرد و بدین صورت برقگرفتگی اتفاق میافتد.
رنگ بندی سیمها
سیمها بر اساس استاندارد رنگی قابلشناسایی هستند. در موارد زیر به معرفی کدهای رنگی سیمهای تک رشته پرداختهایم:
رنگ سیاه: سیمهای فاز به رنگ سیاه هستند و در ابزارهای مختلف باهدف انتقال جریان استفاده میشوند.
رنگ قرمز: این رنگ مخصوص سیمهای فاز ۲ است. این دسته از سیمها نیز جریان برق دارند و باهدف جریان ثانویه برق به کار میروند.
رنگ سفید: رنگ سفید به معنای خنثی یا سیمهای نول است که گاهی اوقات ممکن است برای سیمهای دارای جریان برق استفاده شود.
سبز یا زرد: سیم ارت یا سیم اتصال به زمین به رنگ سبز یا زرد است که از جعبه پریز به زمین وصل میشود.
رنگ آبی: رنگ آبی مخصوص سیمهای دارای جریان الکتریکی است که برای اتصالات مختلف به کار میرود.
سخن پایانی
با بررسی تفاوت سیم فاز و نول بهتر به عملکرد هر کدام پی میبریم و درک بهتری نسبت به ساختار سیمها به دست میآوریم. هر کدام از سیمهای موجود در مدار الکتریکی دارای قابلیت مخصوص به خود هستند و اجرای آنها در مدار اهمیت زیادی دارد. نبود هر کدام از سیمها در اجرای سیستم اختلال ایجاد میکند و احتمال بروز خطرات احتمالی را افزایش میدهد.
